Dziś Środa Popielcowa. Wierni rozpoczynają okres Wielkiego Postu

1. Celem postu jest praca nad sobą, która ma wykorzenić z nas to, co oddziela od Boga

Celem podejmowania umartwień i postu jest praca nad sobą, która ma wykorzenić z nas wady, czyli wszystko to, co prowadzi nas do grzechu oraz oddziela od Pana Boga i dobrych relacji z bliźnimi – powiedział PAP rzecznik Konferencji Episkopatu Polski ks. Leszek Gęsiak.

Ks. Gęsiak przypomniał, że jest to czas przygotowania do Świąt Wielkanocnych, czyli pamiątki Zmartwychwstania Pańskiego, w którym Kościół zaprasza wiernych do nawrócenia i refleksji nad swoim życiem. 

– Kościół podpowiada, by w tym czasie zwolnić trochę tempo, zatrzymać się i zastanowić, czy nasza droga codziennego życia, zaangażowania, pracy, nauki jest w istocie zgodna z wolą Pana Boga. Czy rzeczywiście idziemy drogą zmierzającą do zbawienia, czy też drogą samozadowolenia i zaspokojenia własnych pragnień

– wyjaśnił. 

Rzecznik Episkopatu przyznał, że Środa Popielcowa nie jest świętem nakazanym, co oznacza, że wierni nie muszą tego dnia uczestniczyć we mszy św. Jednocześnie zastrzegł, że tak ważny okres liturgiczny warto rozpocząć od uczestnictwa w eucharystii. 

Przypomniał, że na znak rozpoczętego czasu pokuty, co roku w Środę Popielcową w kościołach księża posypują głowy wiernych popiołem. 

– Wielkie bogactwa, ogromna wiedza, władza – to wszystko z momentem śmierci kiedyś się skończy. Zostanie tylko nasza dusza nieśmiertelna i przebywanie w wiecznej szczęśliwości z Chrystusem. Stąd też słowa, które usłyszymy przy posypaniu głów popiołem: prochem jesteś i w proch się obrócisz

– wyjaśnił. 

Ks. Gęsiak przypomniał również, że zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego, w Środę Popielcową wiernych powyżej 14. roku życia obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a wiernych od 18. do 60. roku życia – post ścisły. Oznacza to, że można spożyć trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden do syta. 

Podkreślił, że przez cały okres wielkiego Postu Kościół proponuje wiele form wielkopostnej modlitwy wspólnotowej: Gorzkie żale, drogę krzyżową, adorację krzyża, czy nabożeństwa pokutne, podczas których można przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania. 

– Szczególną formą przygotowania do Świąt Wielkanocnych są różnego rodzaju rekolekcje, zarówno parafialne, jak i prowadzone przez duszpasterstwa, grupy zawodowe, a także dni skupienia w domach rekolekcyjnych, rekolekcje dla małżeństw, dzieci – tych form jest bardzo dużo, każdy może znaleźć coś dla siebie. Ja również w tym roku będę prowadził rekolekcje dla dziennikarzy i ludzi mediów, w Sanktuarium Narodowym św. Andrzeja Boboli w Warszawie

– zapowiedział. 

Dodał, że okresie Wielkiego Postu wiele osób decyduje się podjąć różnego rodzaju umartwienia. 

– Wielkopostne umartwienie ma z jednej strony być dla człowieka wyrazem tego, że panuje nad swym ciałem, że jego rozum jest silniejszy od uczuć i namiętności. Drugi aspekt umartwienia to praca nad sobą, która ma wykorzenić z nas wady, czyli wszystko to, co prowadzi nas do grzechu oraz oddziela od Pana Boga i dobrych relacji z bliźnimi

– wyjaśnił ks. Gęsiak. 

Zaznaczył, że niektóre umartwienia, jak i postanowienia wielkopostne, podejmowane są w określonej intencji: za osobę chorą, będącą w szczególnej potrzebie, o ustanie wojen, o rozwiązanie trudnych spraw, o pojednanie w małżeństwie, lub są okazją do walki z nałogami. 

– Często podejmuje się w tym czasie postanowienie o rezygnacji ze spożywania alkoholu czy palenia papierosów, a zatem używek, które z natury są złe i niszczą życie człowieka. Czasem jednak powstrzymujemy się także od rzeczy etycznie neutralnych, które dostarczają nam radości i sprawiają przyjemność, właśnie po to, by ofiarować te wyrzeczenia w konkretnej intencji

– stwierdził. 

Przypomniał, że o tym, jak pościć, mówił sam Chrystus w Ewangelii według św. Mateusza: „Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę, powiadam wam: już odebrali swoją nagrodę. Ty zaś, gdy pościsz, namaść sobie głowę i umyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie” (Mt 6, 16-18). 

– W tym fragmencie Ewangelii jest pokazana cała istota dobrego postu. Można też źle pościć. Niektórzy mówią na przykład, że nie będą jeść słodyczy w Wielkim Poście, gdyż dzięki temu chcą schudnąć. Z pewnością nie do końca jest to właściwa motywacja, gdyż celem postu religijnego nie powinno być utrzymanie zgrabnej sylwetki. Zatem, jeśli podejmujemy post, który ma przynieść wyłącznie korzyści fizyczne nam samym, to raczej nie będzie to post rozumiany w sensie duchowym

– ocenił. 

Dodał, że okres Wielkiego Postu jest dobrą okazją do podjęcia modlitwy i postu w intencji pokoju na świecie i w Polsce. 

– Modlitwa i post za Ukrainę i ludzi cierpiących wskutek tej wojny to na pewno jedna z intencji, która może nam towarzyszyć w tym Wielkim Poście. Powinniśmy zintensyfikować modlitwę w tej intencji, gdyż nasi bracia za wschodnią granicą wciąż walczą za swoją Ojczyznę i cierpią. Pamiętajmy także o uchodźcach z Ukrainy, zwłaszcza kobietach i dzieciach, tak wielu z nich przebywa przecież teraz pośród nas. Pamiętajmy o nich na sposób duchowy i wspierajmy materialnie

– zaapelował. 

Przypomniał, że przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, zaapelował, by w Środę Popielcową na każdej mszy św. zbierane były ofiary na pomoc uchodźcom z Ukrainy.

W Wielkim Poście Kościół zachęca do udziału w rekolekcjach. Są one organizowane dla poszczególnych grup, stanów i zawodów, ale także w formie zamkniętej, np. dla maturzystów czy klas przedmaturalnych.

– Nauki powinny nawiązywać do Pisma Świętego, tradycji Kościoła, liturgii Kościoła, zasad wiary i moralności, podawanych do wierzenia przez Urząd Nauczycielski Kościoła

– wskazuje Kodeks prawa kanonicznego. 

Sama idea organizowania tzw. ćwiczeń duchowych (rekolekcji) dla wiernych w parafiach, pojawiła się dopiero w encyklice Piusa XI „Mens nostra” (O znaczeniu rekolekcji zamkniętych) z 20 grudnia 1929 r. Rozszerzył ją papież Pius XII w encyklice „Mediator Dei et hominum” z 20 listopada 1947 r., zachęcając do uczestnictwa w rekolekcjach jak największej liczby świeckich. 

W okresie Wielkiego Postu nastrój pokuty podkreśla skromniejszy wystrój świątyni. Kolorem liturgicznym jest fiolet.

2. Walentynki – charakter pokutny Środy Popielcowej nie wyklucza wyrażania miłości

W tym roku Środa Popielcowa przypada w walentynki. Charakter pokutny tego dnia nie wyklucza wyrażania miłości – powiedział PAP bp Grzegorz Suchodolski przewodniczący rady KEP ds. duszpasterstwa młodzieży. Jak zaznaczył, wezwaniem do nawrócenia wręcz skłania do rezygnacji z egoizmu.

– Ten czas nawiązuje do czterdziestodniowego pobytu Chrystusa na pustyni, gdzie pościł i był kuszony przez szatana. Dla wiernych jest on wezwaniem do nawrócenia, czyli do przemiany swojego życia oraz zmierzenia się z tym, co niszczy ich relację z Bogiem czy oddala od Niego

– powiedział PAP przewodniczący rady Konferencji Episkopatu Polski ds. duszpasterstwa młodzieży, bp Grzegorz Suchodolski. 

Wyjaśnił, że „nawrócenie to zmiana perspektywy patrzenia na otaczającą rzeczywistość – na Boga, samego siebie i drugiego człowieka, to przywrócenie właściwej hierarchii spraw, to uświadomienie sobie, że jestem dzieckiem Boga, co świadczy o mojej wielkości, ale i zależności od Niego. Nawrócenie to odkrycie, że On mnie kocha i pragnąc mojego autentycznego szczęścia zostawił mi pewne wskazówki, czyli przykazania. Lekceważąc czy przekraczając Boże nakazy, czyli mówiąc językiem teologii – popełniając grzech, niszczę swoją wolność oddalając się tym samym od tego, kim mógłbym być, co często przekłada się na relacje z bliźnimi” – wyjaśnił bp Suchodolski. 

– Post pozwala człowiekowi zatrzymać się i zobaczyć, na ile potrafi on zapanować nad swoim ciałem, nad pożądaniami, zachciankami, emocjami, a więc na ile w życiu jestem zniewolony tym, co zmysłowe, co może narzuca mi otoczenie, kultura, w której funkcjonuję

– powiedział bp Suchodolski. 

– Ojcowie Kościoła uczą, że post ukazuje także człowiekowi jego ludzkie granice, możliwości, otwierając go tym samym na Boga, na Jego moc – zwrócił uwagę hierarcha. – To jest także droga nauki zaufania Chrystusowi

– zaznaczył. 

Przypomniał, że w Wielkim Poście Kościół katolicki wskazuje wiernym trzy praktyki: modlitwę, post i jałmużnę, które „powinny zawsze iść razem”. 

Zaznaczył, że „nie wystarczy mnożyć same modlitwy”.

– Jeśli czas spędzony z Bogiem nie przekłada się na nasz stosunek do drugiego człowieka, to warto podjąć refleksję, na ile ta modlitwa jest autentyczna? Czy nie jest ona jedynie budowaniem doskonałości w naszych własnych oczach?

– zwrócił uwagę biskup. 

Wyjaśnił, że w przypadku jałmużny nie zawsze chodzi o dar materialny. 

– Chrześcijaństwo nie może być zredukowane tylko do wymiaru ludzkiej filantropii. To, co ofiarowujemy drugiemu, powinno wypływać z miłości. Ale nie znaczy to, że zawsze musi być to datek pieniężny. Dziś może dużo ważniejsze od tego może okazać się ofiarowanie drugiej osobie – członkowi rodziny, koledze w pracy – naszego czasu, zainteresowania, wrażliwości, życzliwości

– podkreślił hierarcha. 

Przypomniał, że ostatnim warunkiem sakramentu spowiedzi jest zadośćuczynienie. 

– Kościół nie nakłada dziś na grzesznika takich praktyk pokutnych, jak w średniowieczu, kiedy biczowano się, noszono włosiennicę czy pieszo pielgrzymowano do odległych sanktuariów. Nie zmienia to jednak faktu, że grzech domaga się pokuty, jakiejś ekspiacji, nawet tak symbolicznej jak post

– zaznaczył bp Suchodolski. 

Wyjaśnił, że „post, to nie tylko kwestia tego, co zjemy, ale także tego, na co patrzymy, czego słuchamy, z kim się spotykamy, czy ile czasu poświęcamy na daną aktywność”. 

Dopytywany, czy da się połączyć charakter pokutny Środy Popielcowej z przypadającymi tego samego dnia walentynkami, bp Suchodolski odpowiedział, że „wiara nie wyklucza pamięci o tych, których kochamy”. 

– Środa Popielcowa ze swoim wezwaniem do nawrócenia wręcz skłania, żeby zrezygnować z egoizmu i dostrzec drugiego człowieka, jego potrzeby

– rzekł. 

– Biorąc pod uwagę reguły postu, warto zastanowić się, w jaki sposób dać wyraz naszej miłości wybranej osobie

– dodał.

Przyznał, że „można również przenieść świętowanie na inny dzień”.