1 marca jest Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W Lubuskiem główne uroczystości odbędą się w Zielonej Górze i Gorzowie. Udział w nich zapowiedzieli wojewoda Władysław Dajczak, przedstawiciele władz miejskich, formacji mundurowych oraz delegacje związków kombatanckich.
W Zielonej Górze
Przed południem wojewoda lubuski przyjedzie do Zielonej Góry, gdzie o godz. 12:00 w konkatedrze pw. św. Jadwigi Śląskiej zostanie odprawiona uroczysta msza święta w intencji wszystkich Żołnierzy Niezłomnych. Po niej, ok. godz. 13:15, na placu majora Adama Lazarowicza w Zielonej Górze rozpocznie się uroczysty apel z ceremoniałem wojskowym oraz złożenie kwiatów przy pomniku Żołnierzy Wyklętych.
Wcześniej, ok. 11:30 kwiaty zostaną złożone przy tablicy Pro memoria więźniom politycznym i represji komunistycznych przy Areszcie Śledczym (ul. Łużycka 2) oraz przy tablicy upamiętniającej więźniów politycznych skazanych na śmierć przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Zielonej Górze w latach 1950-1954 (budynek przy ul. Chrobrego 7). Przy areszcie wartę honorową pełnić będą funkcjonariusze służby więziennej.
Przede wszystkim myślimy o Żołnierzach wyklętych i ludziach niezłomnych, którzy byli przetrzymywani i straceni, również w tutejszym areszcie – przypomina Marek Budniak, doradca wojewody lubuskiego ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych – Musimy pamiętać, że w Zielonej Górze stracono aż 6 osób, skazanych wyrokami politycznymi – podsumowuje Budniak.
W Gorzowie Wlkp.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Gorzowie Wlkp. rozpoczną się od uroczystego złożenia wiązanek kwiatów przy popiersiu rotmistrza Witolda Pileckiego, znajdującym się na skwerze przy zbiegu ulic W. Jagiełły i M. Drzymały. Uroczystości zaplanowano na godz. 9:00.
Następnie oddająca cześć bohaterom niezłomnym delegacja uda się pod obelisk upamiętniający Żołnierzy Wyklętych, stojący w Parku 750-lecia.
Medale dla świadków czarnej historii
Gość honorowy uroczystości Stanisław Romanowski, skazany przez WSR na 12 lat więzienia za działalność przeciwko Polsce Ludowej otrzyma medal upamiętniający 100 Rocznicę Odzyskania Niepodległości, nadany przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.
Pan Stanisław był członkiem młodzieżowej organizacji antykomunistycznej. Sądzono go w 1952r. Romanowski tak wspomina tamten trudny okres:
Byłem młodym chłopakiem, miałem 18 lat i nic nikomu nie zrobiłem. Prokurator straszył mnie karą śmierci. Kiedy ogłoszono wyrok – 12 lat, złożył odwołanie, bo jego zdaniem dostałem za mało. Miałem dwie sprawy. W sądzie powiatowym otrzymałem kolejny wyrok, tym razem na 3 lata. Skazano mnie za udział w nielegalnej organizacji, posiadanie broni i sabotaż. Rzekomo w Zielonej Górze miałem wysadzić w powietrze dwa wiadukty.
Pośmiertnie zostanie też odznaczona Janina Jakimiak, żołnierz Armii Krajowej i była więźniarka obozu w Auschwitz, która przed śmiercią opowiedziała swoją historię Zbigniewowi Bodnarowi.
Czytaj też: Wyzwolenie Auschwitz. Relacja świadków historii – rozmowa z Janiną Jakimiak
O Żołnierzach Wyklętych w innych miejscach lubuskiego
Bohaterowie walk o Niepodległą zostaną uczczeni też w innych częściach województwa lubuskiego.
4 marca w Świebodzinie o godz. 15:00 na budynku byłego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego zostanie odsłonięta tablica pamięci. Organizatorem wydarzenia jest starosta i burmistrz świebodziński.
Z kolei 5 marca w Drezdenku, o godz. 12.30 nastąpi odsłonięcie i poświęcenie tablicy przy kościele pw. Przemienienia Pańskiego w Drezdenku, upamiętniającej Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1944-1963.
Czytaj też: 11. Bieg Tropem Wilczym. Co w Lubuskiem szykują na 5. marca?
Zrehabilitowani patrioci
Inicjatywę ustawodawczą w zakresie uchwalenia nowego święta podjął w 2010 r. prezydent Lech Kaczyński. Uzasadnienie dołączone do projektu ustawy głosiło, że ustanowienie święta „jest wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji patriotycznych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny (…). Narodowy Dzień pamięci „Żołnierzy Wyklętych” to także wyraz hołdu licznym społecznościom lokalnym, których patriotyzm i stała gotowość ofiar na rzecz idei niepodległościowej pozwoliły na kontynuację oporu na długie lata”.
3 lutego 2011 r. Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
„W hołdzie Żołnierzom Wyklętym – bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawiali się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu” – głosiło uzasadnienie ustawy.
Data 1 marca nie jest przypadkowa. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, między godziną 20.00 a 20.45 strzałem w tył głowy zostali rozstrzelani przywódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – prezes WiN ppłk Łukasz Ciepliński („Pług”, „Ludwik”) i jego najbliżsi współpracownicy. Ciał zamordowanych nie wydano rodzinom. Pogrzebano je w nieznanym do dziś miejscu. Śmierć ponieśli: Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek Błażej, Józef Batory i Karol Chmiel.
1 marca 1951 r. symbolicznie zamyka dzieje konspiracji niepodległościowej, zapoczątkowanej 27 września 1939 r., w przededniu kapitulacji oblężonej przez Niemców Warszawy, kiedy to grupa oficerów WP na czele z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem zawiązała Służbę Zwycięstwu Polski (później przekształcaną kolejno w Związek Walki Zbrojnej i Armię Krajową, w 1945 r. zaś w Delegaturę Sił Zbrojnych, na bazie której w tym samym roku utworzono WiN).
Członkowie podziemia niepodległościowego działali do 1956 r. Ostatni „leśny” żołnierz ZWZ-AK, a później WiN – Józef Franczak „Lalek” – zginął w czasie obławy przeprowadzonej przez SB i MO w podlubelskim Majdanie Kozic Górnych 21 października 1963 r. Śmierć Franczaka zakończyła kartę zbrojnego oporu antykomunistycznego.